Tin tức
Cách đọc và hiểu nhãn mác bao bì thực phẩm bạn nên biết
Trong cuộc sống hiện đại, thực phẩm đóng gói đã trở thành lựa chọn quen thuộc của hầu hết người tiêu dùng nhờ sự tiện lợi, đa dạng và dễ bảo quản. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thói quen hoặc biết cách đọc và hiểu thông tin trên bao bì sản phẩm. Nhiều người thường chỉ chú ý đến hạn sử dụng mà bỏ qua những yếu tố quan trọng khác như thành phần, hướng dẫn bảo quản hay chứng nhận an toàn thực phẩm.
Việc hiểu đúng và đầy đủ nhãn mác không chỉ giúp bạn lựa chọn sản phẩm phù hợp với nhu cầu và tình trạng sức khỏe, mà còn góp phần bảo vệ chính bạn khỏi những rủi ro từ thực phẩm kém chất lượng hoặc không rõ nguồn gốc. Bài viết Đức Phát cung cấp dưới đây sẽ hướng dẫn bạn cách đọc và giải mã thông tin trên bao bì thực phẩm một cách dễ hiểu, thực tế và hiệu quả.
Những thông tin bắt buộc trên nhãn mác thực phẩm
Tên sản phẩm
Thành phần cấu tạo
Số lượng thành phần
Khối lượng tịnh hoặc thể tích thực
Hướng dẫn sử dụng
Ngày sản xuất (NSX) và hạn sử dụng (HSD)
Hướng dẫn bảo quản
Tên và địa chỉ tổ chức, cá nhân chịu trách nhiệm về sản phẩm
Xuất xứ hàng hóa
Thông tin thành phần gây dị ứng
Thông tin dinh dưỡng
Những ký hiệu và chứng nhận phổ biến bạn nên biết
Chứng nhận an toàn thực phẩm quốc tế (ISO, HACCP, GMP)
Một trong những nhóm chứng nhận phổ biến nhất là các tiêu chuẩn liên quan đến hệ thống quản lý chất lượng và an toàn thực phẩm. ISO 22000 là tiêu chuẩn quốc tế cho hệ thống quản lý an toàn thực phẩm, áp dụng cho toàn bộ chuỗi cung ứng từ nông trại đến bàn ăn.
HACCP là hệ thống phân tích mối nguy và điểm kiểm soát tới hạn – thường được các nhà máy chế biến thực phẩm áp dụng để đảm bảo rằng sản phẩm không bị nhiễm khuẩn hay hóa chất độc hại trong quá trình sản xuất.
Còn GMP tập trung vào việc đảm bảo điều kiện vệ sinh và kỹ thuật trong quá trình chế biến. Nếu sản phẩm mang một trong các chứng nhận này, bạn có thể yên tâm hơn về chất lượng sản phẩm và quy trình sản xuất.
Chứng nhận hữu cơ (Organic)
Ngày càng nhiều người tiêu dùng quan tâm đến thực phẩm hữu cơ, không thuốc trừ sâu, không phân bón hóa học, và không biến đổi gen. Các sản phẩm đạt chứng nhận hữu cơ thường mang biểu tượng của tổ chức cấp chứng nhận như USDA Organic (Mỹ), EU Organic (Liên minh Châu Âu), hoặc JAS (Nhật Bản). Những chứng nhận này đi kèm với quá trình kiểm định khắt khe và tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Nếu bạn thấy biểu tượng chiếc lá sao của EU hoặc con dấu tròn của USDA Organic trên bao bì, đó là dấu hiệu cho thấy sản phẩm được trồng, thu hoạch và chế biến hoàn toàn theo phương pháp hữu cơ.
Ký hiệu Vegan (thuần chay), Vegetarian (ăn chay), Gluten-free
Đối với những người ăn theo chế độ đặc biệt như thuần chay, không chứa gluten hoặc không dùng sản phẩm từ động vật, các biểu tượng này rất hữu ích. Ký hiệu Vegan thường là hình chiếc lá hoặc chữ “V” trên nền xanh lá – cho biết sản phẩm không chứa bất kỳ thành phần nào có nguồn gốc động vật. Tương tự, Vegetarian là dành cho người ăn chay có thể sử dụng sữa hoặc trứng. Gluten-free (không chứa gluten) là nhãn dán quan trọng với người bị bệnh celiac hoặc dị ứng với gluten, thường thấy trên các sản phẩm như bánh mì, mì ống, ngũ cốc…
Chứng nhận không biến đổi gen (Non-GMO)
Ký hiệu “Non-GMO” hoặc “Không chứa thành phần biến đổi gen” thể hiện sản phẩm không sử dụng nguyên liệu được biến đổi gen. Với những người tiêu dùng cẩn trọng, đặc biệt là các bậc cha mẹ hoặc người đang mắc bệnh lý, chứng nhận này mang đến sự an tâm vì tránh được các rủi ro tiềm ẩn từ công nghệ sinh học chưa được kiểm soát toàn diện.
Biểu tượng tái chế và bảo vệ môi trường
Các sản phẩm đóng gói hiện đại thường đi kèm biểu tượng tái chế như mũi tên xoắn hình tam giác ký hiệu “♻️” hoặc ghi chú “Recycle me”, “Please recycle” nhằm khuyến khích người tiêu dùng bảo vệ môi trường. Ngoài ra, biểu tượng “Không thử nghiệm trên động vật” (cruelty-free), “Bao bì thân thiện môi trường” hoặc “Không chứa BPA” cũng đang dần trở nên phổ biến, đặc biệt trên bao bì chai nhựa, hộp nhựa hoặc sản phẩm cho trẻ em.
Biểu tượng cảnh báo và hướng dẫn sử dụng an toàn
Một số sản phẩm có thể hiển thị biểu tượng như “Lắc đều trước khi dùng”, “Cần bảo quản lạnh”, “Dễ vỡ”, hoặc “Sản phẩm dễ cháy” nếu thuộc nhóm hóa mỹ phẩm hoặc thực phẩm có cồn. Những biểu tượng này thường nhỏ, nhưng rất quan trọng giúp bạn biết cách vận chuyển, bảo quản và sử dụng sản phẩm đúng cách để tránh nguy hiểm hoặc làm giảm chất lượng sản phẩm.
Xem thêm: Máy đóng gói tương ớt, tương cà
Những “mánh khóe” trên nhãn mác cần cẩn trọng
Dán nhãn “ít đường”, “không đường” nhưng vẫn chứa chất ngọt thay thế
Rất nhiều sản phẩm như nước giải khát, sữa chua, bánh kẹo được gắn nhãn “Ít đường” (low sugar) hoặc “Không đường” (sugar-free) nhằm tạo cảm giác thân thiện với người ăn kiêng hoặc bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa sản phẩm không ngọt. Trên thực tế, nhiều loại vẫn dùng chất tạo ngọt nhân tạo như aspartame, sucralose hoặc stevia. Một số chất này dù được phép sử dụng nhưng nếu dùng thường xuyên, lâu dài có thể gây ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa hoặc tạo cảm giác thèm ngọt, làm bạn ăn nhiều hơn. Vì vậy, đừng chỉ tin vào dòng chữ “không đường”, mà hãy kiểm tra kỹ bảng thành phần để biết loại chất tạo ngọt được sử dụng.
Từ ngữ gây hiểu nhầm: “tự nhiên”, “nguyên chất”, “nhà làm”
Các từ như “100% tự nhiên”, “nguyên chất”, “handmade”, “homemade” thường được in nổi bật để tạo cảm giác yên tâm và an toàn, nhất là đối với người tiêu dùng thích thực phẩm “sạch”. Tuy nhiên, hiện nay không có tiêu chuẩn pháp lý thống nhất cho những khái niệm này.
Một sản phẩm có thể chứa hương liệu tổng hợp nhưng vẫn được dán mác “tự nhiên” vì dùng một phần nguyên liệu tự nhiên trong quy trình. Tương tự, “nhà làm” chưa chắc được làm thủ công mà có thể chỉ là thương hiệu lấy cảm hứng từ công thức truyền thống. Do đó, bạn cần xem xét bảng thành phần kỹ lưỡng thay vì chỉ tin vào các từ ngữ cảm tính.
Dùng bao bì tạo cảm giác “sạch” và “an toàn”
Màu sắc và hình ảnh trên bao bì cũng là một hình thức đánh lừa thị giác.
Ví dụ, các sản phẩm dùng tông màu xanh lá, trắng hoặc be thường gợi liên tưởng đến thiên nhiên, sức khỏe, hay sản phẩm hữu cơ. Một chai nước cam đóng chai in hình quả cam mọng nước cũng dễ khiến người mua nhầm tưởng đó là nước ép nguyên chất, trong khi thực tế có thể chỉ là nước hương cam pha chế với phụ gia và đường.
Hãy nhớ rằng màu sắc và hình ảnh trên bao bì là công cụ marketing, không phải thông tin xác thực.
Lựa chọn đơn vị đo lường nhỏ để tạo cảm giác “ít”
Một chiêu phổ biến là dùng đơn vị nhỏ như “trên 1 khẩu phần 10g”, “trên 1 lát bánh” để đánh lừa cảm nhận của người tiêu dùng về lượng đường, muối hoặc calo trong sản phẩm. Ví dụ, nếu một gói snack 50g được chia thành 5 khẩu phần 10g, và lượng natri trên mỗi khẩu phần là 180mg thì tổng natri khi bạn ăn cả gói là 900mg, gần bằng nửa lượng natri tối đa khuyến nghị mỗi ngày. Đây là lý do vì sao bạn nên xem kỹ kích thước khẩu phần tiêu chuẩn, đồng thời tính tổng giá trị dinh dưỡng theo lượng tiêu thụ thực tế, không chỉ trên con số bề ngoài.
“Không chất bảo quản” không đồng nghĩa với tự nhiên hoặc tốt cho sức khỏe
Nhiều sản phẩm tuy ghi “không chất bảo quản” nhưng vẫn chứa các chất khác có chức năng tương tự, ví dụ như muối, đường, giấm hoặc chất chống oxy hóa. Đây đều là chất giúp kéo dài thời gian sử dụng nhưng lại không nằm trong danh sách “bảo quản truyền thống”. Vì vậy, nếu bạn đặc biệt nhạy cảm hoặc muốn ăn sản phẩm càng tự nhiên càng tốt, hãy xem kỹ toàn bộ bảng thành phần đừng chỉ dừng lại ở dòng chữ “không chứa chất bảo quản” in to trên bao bì.
Mẹo đọc nhãn mác thông minh khi mua sắm
Luôn kiểm tra hạn sử dụng trước tiên
Đây là điều kiện tiên quyết để đảm bảo sản phẩm bạn mua còn tươi mới, an toàn khi sử dụng. Đừng chỉ nhìn thoáng qua mà hãy đọc kỹ ngày sản xuất và hạn dùng, nhất là với thực phẩm dễ hỏng như sữa, nước ép, bánh mì hay rau củ quả đóng gói. Nếu có thể, chọn những sản phẩm có hạn sử dụng dài để tránh lãng phí.
Đọc bảng thành phần một cách có chọn lọc
Thay vì cố gắng hiểu hết mọi thành phần phức tạp, hãy tập trung vào những từ khóa quan trọng như: chất bảo quản, chất tạo màu, đường, muối, chất béo chuyển hóa (trans fat), chất gây dị ứng (đậu phộng, sữa, gluten)… Đây là những thành phần ảnh hưởng nhiều nhất đến sức khỏe. Nếu sản phẩm có quá nhiều phụ gia hoặc thành phần không rõ ràng, bạn nên cân nhắc kỹ trước khi mua.
So sánh khối lượng tịnh và giá thành
Để đánh giá mức độ kinh tế và giá trị thực sự, hãy so sánh giữa các sản phẩm cùng loại dựa trên khối lượng tịnh hoặc thể tích thực. Đôi khi sản phẩm có giá bán thấp hơn nhưng lại nhỏ hơn nhiều về khối lượng, khiến bạn phải mua nhiều hơn, chi nhiều tiền hơn.
Tìm kiếm các chứng nhận đáng tin cậy
Nếu bạn ưu tiên sản phẩm an toàn, chất lượng, hãy chọn những sản phẩm có các chứng nhận uy tín như HACCP, ISO, hoặc chứng nhận hữu cơ. Những biểu tượng này thường được in rõ trên bao bì và thể hiện cam kết của nhà sản xuất về quy trình sản xuất nghiêm ngặt, an toàn vệ sinh thực phẩm.
Đừng bị ấn tượng bởi hình ảnh hay màu sắc trên bao bì
Hình ảnh bắt mắt và màu sắc hấp dẫn không đồng nghĩa với chất lượng tốt hay thành phần tự nhiên. Hãy tập trung vào thông tin thực tế thay vì bị cuốn hút bởi hình ảnh quả mọng, màu xanh lá hay lời quảng cáo “100% tự nhiên” trên bao bì.
Sử dụng công nghệ hỗ trợ khi cần thiết
Hiện nay có nhiều ứng dụng trên điện thoại giúp bạn quét mã vạch để tra cứu nguồn gốc, đánh giá chất lượng, hay nhận phản hồi từ cộng đồng người tiêu dùng. Đây là công cụ rất hữu ích, đặc biệt khi bạn không có nhiều thời gian hoặc kiến thức chuyên sâu về thực phẩm.
Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và bảo quản
Nhiều sản phẩm có cách dùng và bảo quản đặc biệt, nếu không tuân thủ, có thể làm giảm hiệu quả hoặc gây hại sức khỏe. Hãy dành chút thời gian để đọc phần này, đặc biệt với thực phẩm đông lạnh, chế biến sẵn hoặc các sản phẩm cần làm chín trước khi dùng.
Xem thêm bài viết: Cà phê rang xay thủ công khác biệt so với rang xay công nghiệp thế nào?
